Systemy odwodnień - wpusty

Wpust - jedno z najprostszych, ale jednocześnie najważniejszych urządzeń kanalizacyjnych - musi znaleźć się wszędzie tam, gdzie pojawia się rzeczywiste ryzyko, że konieczne będzie odprowadzenie wody z utwardzanych powierzchni. Sytuacja taka dotyczy nie tylko terenów zewnętrznych (podwórza, ogrody, balkony, tarasy), ale też powierzchni w budynkach (łaźnie, kuchnie, suszarnie, pralnie, piwnice, kotłownie, pomieszczenia węzłów cieplnych). W wielu pomieszczeniach wpusty są jedynymi wymaganymi (lub zalecanymi przez warunki techniczne) urządzeniami kanalizacyjnymi.

Co to jest wpust?
Wpusty występują zarówno jako elementy sieci, jak i instalacji kanalizacyjnej. Wpust uliczny to część kanalizacji deszczowej - studzienka, która zbiera wodę opadową z jezdni. Przykryty jest odpowiednią kratką (najczęściej żeliwną - taką jak pokazana obok). Wpusty stosowane w instalacji (zewnętrznej i wewnętrznej) bywają nazywane odpływami. W najprostszej wersji wpust taki składa się z dwóch części:

• obudowa wyposażona w odpływ (niewielki odcinek rury kanalizacyjnej o odpowiedniej średnicy, najczęściej 50, 70, 100 lub 150 mm). Odpływ powinien być zasyfonowany, czyli wyposażony w zamknięcie wodne (najłatwiej realizuje się to dzięki zastosowaniu specjalnej kształtki w formie litery U). Zasyfonowanie zapobiega wydostawaniu przykrych zapachów z kanalizacji. Odpływ może być pionowy, spotyka się także odpływy boczne. Obudowę wykonuje się z tworzyw sztucznych (PVC lub ABS) lub ze stali nierdzewnej. Wybór materiału  zależy od przeznaczenia wpustu (np. od tego, czy będzie się po nim odbywał ruch kołowy) oraz od gustu inwestora;
• kratka (rzadziej zwana rusztem). Zadaniem kratki jest przykryć (ze względu na bezpieczeństwo użytkowników i estetykę) odpływ oraz zabezpieczyć go przed dostaniem się dużych zanieczyszczeń (np. liści). Kratki mogą być wykonane z tworzyw sztucznych (podobnie jak obudowy), z żeliwa i ze stali nierdzewnej. Zależy to przede wszystkim od przeznaczenia wpustu.

I wpust może mieć klasę...
Klasa obciążeń wpustu to parametr, który mówi o tym, jakie obciążenie (określone  w kN)  może przyjąć element znajdujący się w gruncie (wpust, odwodnienie, pokrywa studzienki). Obciążenie wpustu pochodzi od ruchu pieszego lub kołowego). Elementy należące do poszczególnych klas mają konkretne przeznaczenie:

• klasa A15 - do ciągów pieszych, ścieżek rowerowych, terenów zielonych, ogrodów, tarasów;
• klasa B125 - do chodników i parkingów;
• klasa C250 - do chodników, parkingów, ulic;
• klasa D400 - do wszystkich rodzajów dróg i ulic;
• klasa E600 i F900 - do najbardziej obciążonych nawierzchni (lotniska, autostrady).

Najczęściej stosuje się wpusty klas A15 i B125. Wpusty klasy A15 stosowane są jako wpusty podłogowe (w pomieszczeniach takich jak łaźnie, kuchnie, łazienki), piwniczne (w pomieszczeniach kotłowni, węzła cieplnego, pralni, suszarni), tarasowe i balkonowe oraz podkranowe (najczęściej w ogrodzie). Wpusty klasy B125 pełnią rolę wpustów piwnicznych (w pomieszczeniach, które służą jako magazyny, warsztaty, itp.) oraz podwórzowych (tereny, po których mogą jeździć samochody). Stosowany jest też podział bez tak szczegółowego rozróżnienia funkcji wpustów - na podłogowe i podwórzowe. Według tego podziału wpusty podwórzowe są narażone na ruch kołowy, a wpusty podłogowe - nie.

Oznaczenia wpustów na rysunkach technicznych

Wpusty do zadań specjalnych
Dwa podstawowe elementy wpustu (odpływ w obudowie i kratka) mogą być odpowiednio uzupełnione. Najczęściej pojawiającym się rozwiązaniem jest kosz osadczy. Zadaniem kosza jest wyłapywać duże zanieczyszczenia. Dzięki temu wpust się nie zapycha i unikamy sytuacji, w których nie spełnia swojej roli (np. woda stoi w teoretycznie odwadnianym miejscu). Trzeba tylko pamiętać, by raz na jakiś czas wyjmować i czyścić kosz. Wpust może być też wykonany w wersji zagłębionej (obniżonej). Znajduje zastosowanie w miejscach, z których woda odprowadzana jest sporadycznie. Powstaje wówczas niebezpieczeństwo odparowania zamknięcia wodnego znajdującego się w zasyfonowaniu, a to powoduje nieprzyjemne zapachy z kanalizacji. Wersja zagłębiona pozwala uzyskać większą wysokość zasyfonowania, a to zabezpiecza przed odparowaniem bariery "antyzapachowej".

I łazienka, i piwnica
Wpusty powinny znaleźć się w takich pomieszczeniach, jak łazienki i łaźnie (szczególnie w miejscach publicznych i pomieszczeniach higieniczno-sanitarnych). Ich zadaniem jest odprowadzenie wody z podłogi - może to być woda pochodząca z zabiegów higienicznych (np. natryski), sprzątania pomieszczenia oraz z sytuacji awaryjnych (np. uszkodzenie rury). Wpusty, stosowane w łazienkach, mogą być wykonywane z tworzyw sztucznych, co ułatwia utrzymanie ich w czystości. Ze względów estetycznych równie często wybiera się wpusty wykonane ze stali nierdzewnej.

Nowoczesne wpusty łazienkowe         Zamocowanie wpustu przelotowego. 
(widać różne rozwiązanie kratek)       Takie rozwiązanie pozwala 
do dowolnego punktu instalacji           na swobodne włączanie wpustu
kanalizacyjnej
Według warunków technicznych, pomieszczenia kotłowni lub węzła cieplnego musi być wyposażone w specjalny wpust piwniczny (średnica odpływu 100 mm), co pozwala odprowadzić wodę w przypadku awarii kotła lub rury. W kotłowni olejowej wpust musi być wyposażony w separator oleju. Wpust jest wymagany także w pomieszczeniu wodomierza, w hydroforni oraz w pomieszczeniu pomp oraz w takich piwnicznych pomieszczeniach gospodarczych jak pralnia czy suszarnia.

Balkon i taras
Często budynek jest zaprojektowany tak, że nie uwzględnia się odprowadzania wody z tarasu lub balkonu. Tymczasem te części budynku również powinny mieć wpusty - mogą one mieć niższą klasę wytrzymałości. Dobrym rozwiązaniem są wpusty narożne (syfonowane), które mogą stanowić uzupełnienie systemu rynnowego. Są one wykonane z tworzyw sztucznych, w produkcji których zwrócono uwagę na poprawienie niektórych parametrów: odporność na działanie promieni UV, środki chemiczne i czynniki atmosferyczne.