Raster oświetleniowy

Zapewnienie dobrego klimatu oświetleniowego jest szczególnie istotne w biurach, gabinetach, pomieszczeniach do pracy (klasy, sale wykładowe, sale seminaryjne i konferencyjne). Ważne tam jest nie tylko właściwe rozmieszczenie źródeł światła i natężenie oświetlenie, ale też dobre parametry światła. Jednym z negatywnych zjawisk wpływających na komfort pracy jest tzw. olśnienie.

Mini-słowniczek
Olśnienie – warunki widzenia powstałe na skutek niewłaściwej (wysokiej) luminancji (jaskrawości) źródeł światła lub zbyt dużych kontrastów, które powodują uczucie dyskomfortu lub uniemożliwiają rozpoznawanie szczegółów. Jednym z wymagań stawianych oświetleniu pomieszczeń pracy jest ograniczenie olśnienia. Olśnienie to stan procesu widzenia, w którym odczuwa się niewygodę widzenia albo obniżenie zdolności rozpoznawania szczegółów.
Olśnienie bezpośrednie - olśnienie spowodowane przez świecące powierzchnie znajdujące się w polu widzenia.
Olśnienie odbiciowe (pośrednie) - olśnienie powodowane odbiciem światła od  powierzchni.

Na olśnienie - raster
Szczególnie na olśnienie narażone są osoby pracujące przy komputerze lub poddane działaniu światła pochodzącego z opraw skrajnych (szczególnie dotyczy to pomieszczeń wydłużonych). Olśnienie powoduje przykre wrażenia wzrokowe, spadek koncentracji i ogólnego samopoczucia; poza tym działanie chroniczne osłabia oczy. Olśnieniu należy więc zapobiegać. Służy temu zastosowanie w oprawach oświetleniowych odpowiednich zabezpieczeń – może to być odbłyśnik, klosz mleczny lub raster. Jednym z popularniejszych rozwiązań jest raster.
Raster jest rodzajem osłony wykonanej z elementów przezroczystych lub nieprzezroczystych, które zakrywają źródła światła, zapobiegając olśnieniu i pozwalając na równomierne oświetlenie pomieszczenia.

Rastry mogą być wykonane z nowoczesnego tworzywa sztucznego – poliwęglanu o własnościach samogasnących lub z metalu – może to być aluminium z odpowiednią powłoką lub odpowiednia stal.
Osłony opraw powinny umożliwiać ograniczenie olśnienia w strefie powyżej kąta 45° dla pomieszczeń użytku ogólnego oraz 60° dla pomieszczeń z komputerami – pod takim kątem widzimy środek świetlny oprawy. Raster powoduje, że w sferze wyznaczonej przez ten kąt olśnienie jest ograniczone, dzięki czemu nasze oczy nie są narażone na to przykre zjawisko.

Jakie pomieszczenie, taki raster
Różnica między pomieszczeniem użytku ogólnego a pomieszczeniem z komputerami polega przede wszystkim na tym, że w pomieszczeniu z komputerami komfort oświetleniowy jest dodatkowo obniżony przez efekty odbicia opraw w ekranie komputera. Dlatego do pomieszczenia z komputerami (lub z innymi monitorami) stosuje się inne rastry niż w pomieszczeniu użytku ogólnego.

Do pomieszczeń typu sale lekcyjne, wykładowe czy seminaryjne; ciągów komunikacyjnych; holi, pomieszczeń socjalnych i miejsc, gdzie nie pracuje się przy komputerach stosuje się rastry proste. Poprzeczki mogą być wykonane z aluminium polerowanego wytłaczanego, blachy aluminiowej lakierowanej na biało lub blachy stalowej (w tym lakierowanej na biało). Rastry mogą być też wykonane z poliwęglanu i stosowane do różnych opraw świetlnych.

Do pomieszczeń z komputerami należy zastosować rastry paraboliczne. Wówczas poprzeczki (lamele) wykonywane są z wysokojakościowego polerowanego aluminium. Oprócz eliminacji olśnienia zapewniają one także równomierne oświetlenie pomieszczenia oraz niezmienność własności światła. Powinny one spełniać wymagania CIBSE dotyczące ograniczenia olśnienia dla kategorii 2 (typowych warunków pracy z częstym wykorzystywaniem komputera).

Rastry są tak skonstruowane, by nie obniżać wymaganej wydajności światła oraz zachować estetykę pomieszczenia.