Oświetlenie ogrodowe - instalacja, montaż, wymagania

W sytuacji, kiedy ogród już istnieje i nie zaplanowano w nim sytemu oświetleniowego najprościej jest zastosować lampy solarne. Jest to dobra alternatywa dla tradycyjnych lamp zasilanych energią elektryczną, ponieważ solarne źródła światła nie wymagają rozprowadzania pod ziemią kabli i przewodów, stanowiących instalację oświetleniową.

Przed przystąpieniem do układania kabli pod instalację oświetleniową w ogrodzie – należy zastanowić się, w których konkretnie miejscach mają stanąć lampy. Trzeba też zdecydować, czy będą one należeć do jednego, czy też kilku obwodów elektrycznych. Nie mniej ważne jest również podjęcie decyzji o rodzaju napięcia, jakim będą zasilane. Lokalizacja lamp oraz ilość zastosowanych obwodów jest przede wszystkim uwarunkowana wielkością ogrodu. Natomiast zasilanie decyduje o rodzaju użytych kabli oraz o sposobie ich układania.
W przypadku zasilania oświetlenia napięciem sieciowym 230 V – kabel musi mieć odporność napięciową izolacji do 1 kV i przekrój żył 2,5 mm². Trasa, którą będzie przebiegał nie może znajdować się w pobliżu dużych drzew, wzdłuż fundamentów i nie bliżej niż 80 cm od rur wodociągowych. Kable powinny być układane w liniach prostych i nie należy ich zakrzywiać łukowo. Wykop pod przewody powinien posiadać głębokość 70 cm. Istnieje także obowiązek umieszczania niebieskiej taśmy ostrzegawczej. Do wykonania jednego obwodu można wykorzystać kabel trzyżyłowy. Jednak kabel o pięciu żyłach umożliwia niezależne sterowanie aż trzema obwodami.
Do zasilania lamp napięciem niskim, tj. 12 V lub 24 V – można użyć dowolnego przewodu. Dopuszczalne jest również ułożenie go w gruncie na dowolnej głębokości i w dowolny sposób. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę, że owa głębokość wykopu powinna być taka, aby nie doszło do uszkodzenia kabla podczas prac w ogrodzie. Aby temu zapobiec można zastosować specjalną rurkę ochronną, w której umieścimy przewód. Jeśli chodzi o przekrój żył, to należy dopasować go do długości instalacji oraz jej obciążenia. Liczba żył w przewodzie powinna natomiast zostać dobrana do ilości obwodów, którymi zamierzamy sterować niezależnie od siebie. W miejscach, w których stanąć mają lampy – kabel wyprowadza się na około 1 m ponad grunt.

Decyzja o tym, czy instalacja oświetlenia ogrodu ma być zasilana wysokim, napięciem sieciowym, czy też napięciem niższym – powinna zależeć od wielkości działki, jak również od naszych planów, dotyczących korzystania z zewnętrznej instalacji w celach innych, aniżeli samo oświetlenie ogrodu. Bardzo istotna jest także dopuszczalna moc lamp. Kiedy planuje się duże lampy, a dodatkowo – np. podświetlenie elewacji – instalacja elektryczna zdecydowanie powinna mieć napięcie sieciowe, tj. 230 V. Pod tym samym napięciem należy wykonać instalację, kiedy planuje się oprócz oświetlenia podłączać do niej elektronarzędzia, sprzęt ogrodniczy, czy chociażby elektryczny grill. Napięcie 12 i 24 V sprawdza się w instalacjach wykonywanych na małych działkach, dla których wystarczającą ilością jest zaledwie kilka punktów oświetleniowych.

Aby instalacja oświetlenia ogrodowego była w pełni bezpieczna – wszystkie obwody elektryczne, w tym także zewnętrzne – należy zabezpieczyć w tablicy rozdzielczej wyłącznikami nadmiarowoprądowymi i przeciwporażeniowymi. Dla zachowania zasad bezpieczeństwa zaleca się również układanie przewodów w specjalnych osłonach. Natomiast reflektory halogenowe, które montuje się w podsufitce okapów i daszków – powinny być przystosowane do montażu w materiałach łatwopalnych. Podczas zakupu lamp warto zwrócić na posiadane przez nie oznakowania. Klasa ochronności określająca rodzaj izolacji elektrycznej jest podawana w cyfrach rzymskich. Zakupione przez nas lampy powinny mieć II klasę ochronności, natomiast lampy, które zamierzamy wykorzystać do oświetlenia oczek wodnych – III klasę ochronności. Istotny jest również kod „IP”, który określa szczelność oprawy. Kod ten jest uzupełniony dwucyfrową liczbą. Pierwsza z cyfr (od 0 do 6) – oznacza pyłoszczelność oprawy, zaś druga (od 0 do 8) – wodoszczelność oprawy. W przypadku lamp niskonapięciowych kod IP może posiadać wartość „21”. Jednak już w przypadku lamp zasilanych napięciem sieciowym – IP powinien być zdecydowanie wyższy i dostosowany do lokalizacji lamp (do zastosowań ogólnych na zewnątrz - IP 44).

Wyposażenie instalacji w specjalne czujniki gwarantuje tak komfort i wygodę jej użytkowania, jak
i oszczędność drogiej energii elektrycznej. W powyższym celu najczęściej stosuje się następujące rodzaje czujników:

• czujniki  zmierzchowe, włączające lampy po zmroku i wyłączające oświetlenie wczesnym rankiem. Czujniki te wymagają umieszczenia ich w odpowiednim miejscu. Aby ich działanie nie było zakłócone nie mogą zostać ulokowane ani w cieniu, ani w strefie oświetlanej przez lampę.
• czujniki ruchu, które powodują zapalanie się lamp na skutek znalezienia się w strefie oświetlenia człowieka lub pojazdu. Lampa pozostaje zapalona na zaprogramowany uprzednio czas. Czujniki działają w promieniu od 5 do 15 m. Najczęściej wykorzystuje się je do oświetlania drogi do domu, ale są też znakomitym sposobem na namierzenie intruzów, pragnących odwiedzić nasz ogród. 
• włącznik z programatorem czasu, czyli urządzenie pozwalające na ustawienie zapalania
  i wyłączania się oświetlenia o określonych godzinach. Włącznik umożliwia jeszcze większą oszczędność energii, aniżeli czujniki zmierzchowe. Oświetleniem można sterować w całkowicie dowolny sposób, uzależniając jego działanie od pory roku, warunków klimatycznych, itp. czynników.  
• instalacja inteligentna, to najbardziej komfortowy sposób sterowania oświetleniem ogrodowym. Lampy można zapalać i gasić z dowolnego miejsca w domu, jak również dokonywać tego przez internet, bądź telefon komórkowy. Jednak wadą inteligentnej instalacji jest jej koszt. Wyposażenie domu w najprostszy system, to wydatek rzędu kilkunastu tysięcy złotych. Bardziej rozbudowane systemy kosztują kilkadziesiąt tysięcy złotych.