Ogrzewanie domu węglem - rodzaje, wydajność i koszty węgla

Tanie ogrzewanie domu to dla wielu najważniejsze kryterium wyboru paliwa opałowego. Węgiel rzeczywiście kosztuje najmniej, ale trzeba jeszcze wziąć pod uwagę efektywność ogrzewania nim. Ta z kolei zależy od wartości energetycznej węgla oraz wydajności kotła.

Wartość energetyczna węgla
Wartość energetyczna węgla czyli wartość opałowa, zależy przede wszystkim od jakości złóż (a więc kopalni z jakiej węgiel pochodzi) oraz sortymentu węgla, czyli wielkości ziaren. Aby ocenić wartość węgla, wprowadzono podział ma klasy, sortymenty, typy i gatunki.
I tak, klasa węgla wskazuje jaka jest wartość opałowa i zawartość popiołu. Klasa jest opisywana dwoma cyframi, gdzie pierwsza oznacza najniższą wartość opałową (w MJ/kg), a druga – najwyższą zawartość popiołu (w procentach). Im wyższa pierwsza liczba, tym więcej ciepła taki węgiel dostarczy. Widoczne jest tutaj bardzo duże zróżnicowanie – wartość opałowa węgla może się wahać od 17 do 34 MJ/kg.
Sortyment węgla – określa wielkość ziarna. Rozróżnia się sortymenty (tzw. sortymenty zasadnicze):

• grube – kęsy, kostka, orzech – o wielkości ziaren od 25 do ponad 200 mm,
• średnie – orzech drobny, groszek, grysik – 8-50 mm,
• drobne – do 50 mm,
• miałowe – do 1-6 mm.

W sprzedaży jest także muł i pył o wielkości ziaren do 1 mm.
Połączenie klasy i sortymentu świadczy o gatunku węgla. Wyróżnia się cztery gatunki – im niższa klasa i drobniejszy węgiel, tym gorszy jest jego gatunek. Określa się także typ węgla (na podstawie zawartości substancji lotnych, zdolności spiekania i ciepła spalania) – w domach jednorodzinnych używa się węgla typu 31-33.
Wyróżnia się także paliwo kwalifikowane. Należy tu tzw. ekogroszek, który charakteryzuje się niską zawartością siarki (do 1%) oraz popiołu (do 10%) i wielkością ziaren od 5 do 25 mm.

Kotły na węgiel
Kotły na węgiel można ogólnie podzielić na kotły z górnym i dolnym spalaniem.
Kotły z górnym spalaniem – są starszego typu i charakteryzują się niższą sprawnością. Zarówno regulacja, jak i utrzymanie jednolitej temperatury jest trudne. Sprawność takich kotłów wynosi ok. 75%, a węgiel trzeba dokładać dwa-trzy razy dziennie.
Kotły z dolnym spalaniem – są wydajniejsze (sprawność do 80%) i wygodniejsze w obsłudze (jeden załadunek węgla może wystarczyć na 18 godzin). Kotły te mogą być wyposażone w dodatkoweakcesoria, takie jak wentylator nadmuchowy, czy regulator pracy kotła, które poprawiają sprawność i dodatkowo ułatwiają obsługę.
Ponadto kotły dzieli się ze względu na sortyment węgla, do którego spalania są przeznaczone. Występują kotły tradycyjne, do spalania grubego węgla, oraz miałowe – do palenia miału. Występują także piece do groszku, z automatycznym podajnikiem. Ich sprawność sięga 85%, a jeden załadunek wystarcza na kilka dni palenia.
Dodatkowo na sprawność kotła wpływa jest wiek, nagromadzone zanieczyszczenia, a także... doświadczenie palacza, obsługującego kocioł.

Przykładowe ceny węgla
Ceny węgla wprawdzie wzrastają, ale nadal pozostaje on najtańszym paliwem. Przykładowe ceny węgla w listopadzie 2015 r. wynosiły:

• groszek – 470 - 620 zł (kaloryczność 21-27 MJ)
• orzech – 470 - 770 zł (kaloryczność 24-28 MJ)
• miał – 270 - 400 zł (kaloryczność 19-25 MJ)
• muł – 250 - 300 zł (kaloryczność 19 MJ)
• ekogroszek – 550- 750 zł (21-25 MJ)

Koszt ogrzewania węglem

Koszty ogrzewania węglem mogą się znacznie wahać, w zależności od wspomnianej jakości węgla i sprawności kotła. Dla przykładu – jeśli mamy wysokosprawny kocioł i stosujemy węgiel dobrej jakości, za który zapłaciliśmy ok. 600 zł, to koszt ogrzewania będzie wynosił ok. 0,08 zł za 1 kWh. Stosując mniej wydajne rozwiązania – wydamy ok. 0,11 zł/kWh. Orientacyjny koszt ogrzewania węglem domu o powierzchni 120 m² może wynieść od ok. 1 800 zł w przypadku budynku o bardzo dobrej izolacji termicznej, poprzez ok. 2 300 zł (dom o dobrej izolacji) – do ok. 2 900 zł – dla budynku bez izolacji.

Akcyza na węgiel

Od 2 stycznia 2012 r. handel węglem, przeznaczonym do celów opałowych, jest obłożony akcyzą. Wprawdzie gospodarstwa domowe (i niektóre instytucje użyteczności publicznej) są z niej zwolnione, jednak przez pewien czas skorzystanie z tego przywileju wymagało wypełnienia i przechowywania wielu dokumentów. Na szczęście, zgodnie z nowelizacją z 2013 r. (Dziennik Ustaw poz. 939), procedura została uproszczona i wymagana jest tylko faktura z odpowiednimi informacjami (kod CN, ilość i przeznaczenie węgla) i podpisem finalnego odbiorcy. Jest ona jednocześnie dokumentem potwierdzającym dostawę.

Zatem, jeśli największą zaletą dla nas jest tanie ogrzewanie, to węgiel jest najlepszym rozwiązaniem. Trzeba jednak pamiętać, że tanie ogrzewanie nie zawsze jest wygodne, a kotły na węgiel są najbardziej praco- i czasochłonne.