Miedź - pytania i odpowiedzi

Czym jest? Miedź to pierwiastek chemiczny,
z grupy metali szlachetnych o czerwonozłotym kolorze.

Jak się ją pozyskuje? Pozyskuje się ją z rud dostępnych w wielu miejscach na świecie.
Do krajów mających największe szacowane zasoby miedzi należą Chile (150 mln ton), Peru (90 mln ton), Australia (80 mln ton), Meksyk (38 mln ton), Stany Zjednoczone (35 mln ton), Chiny, Indonezja i Rosja (30 mln ton). Rudy miedzi występują także na południu Polski.

Skąd ma nazwę? Nazwę ma od łacińskiego słowa „cuprum”, czyli Cypr. Zawdzięcza ją Rzymianom. To oni nazwali ją w „aes cyprium”- ruda z wyspy Cyprus lub metal cypryjski, ponieważ
w czasach starożytnych większość miedzi pochodziła właśnie stamtąd. Określenie to przekształciło się później w łacińskie „cuprum” i angielskie „copper”.

Gdzie się ją stosuje? Głównym zastosowaniem miedzi jest produkcja kabli elektrycznych (60%), pokryć dachowych i instalacji wodociągowych (20%) oraz maszyn przemysłowych (15%). By miedź miała większą twardość, łączy się ją z innymi metalami i tworzy stopy, takie jak brąz i mosiądz. Jest używana w produkcji związków będących dodatkami do żywności i używanych w rolnictwie. Może też być wykorzystywana jako barwnik szkła.

W jakich instalacjach się jej używa? Rury miedziane stosuje się prawie we wszystkich instalacjach: wodociągowych, grzewczych, gazowych, gazów medycznych, chłodniczych i klimatyzacji, sprężonego powietrza, olejowych, słonecznych, a nawet przeciwpożarowych.

Jaki ma kolor? Czysta miedź jest pomarańczowo-czerwona. W połączeniu z wilgotnym powietrzem, w wyniku korozji, pokrywa się patyną i zmienia barwę na zielonkawą (od jasnej zieleni po szarą). Taką barwę ma Statua Wolności. Patyna, inaczej grynszpan, może pojawić się już po kilku miesiącach, choć cały proces najczęściej trwa latami. Jest powłoką trwałą i naturalną, szczególnie cenioną przez architektów.

Miedź w liczbach:

• liczba atomowa: 29;
• temperatura topnienia: 1063,45ºC;
• temperatura wrzenia: 2567ºC;
• gęstość:8,96 g/cm³.

Czy miedź można jeść? Tak, tym bardziej, że jest mikroelementem niezbędnym w codziennej diecie (dziennie powinniśmy jeść ok. 3 mg miedzi). Najwięcej jest jej w owocach morza, wątróbce, pełnych ziarnach, orzechach, rodzynkach, roślinach strączkowych oraz czekoladzie.

Czy miedź da się przetwarzać? Jest jednym z niewielu materiałów, które można wielokrotnie przetwarzać, a i tak nie straci swoich właściwości. W 2008 r. miedź z recyklingu stanowiła prawie połowę tego surowca.

Czym są stopy miedzi? Stop powstaje, gdy metal łączy się z jednym lub kilkoma elementami. Pozwala to elementom składowym uzyskać właściwości, których nie mają w stanie czystym. Procentowa zawartość miedzi i innych składników różni się w zależności od pożądanych właściwości stopu. Metal jest dodawany do wielu stopów, np. stali i aluminium. Dodaje się go też do złota i srebra i w ten sposób poprawia ich własności mechaniczne. Brązy to nic innego jak miedź
z cyną, z dodatkiem cynku i molibdenu oraz innych metali przejściowych. Najbardziej znane z nich to tombak (bardzo podobny do złota) i mosiądz (ma bardzo dobre własności mechaniczne oraz odporność na korozję). Stopy miedzi stosuje się do wyrobu kosztownej armatury, elementów precyzyjnych urządzeń mechanicznych. Używa się ich też w jubilerstwie.

Jakie są najpopularniejsze stopy miedzi? Mosiądz i brąz to najpopularniejsze stopy miedzi. Mosiądz powstaje z połączenia czystej miedzi i cynku. Jest wytrzymały, odporny na  korozję, a w trakcie obróbki - plastyczny. Brąz powstaje z połączenia miedzi z cyną. Jest twardszy niż mosiądz, ale równie trwały, odporny na zniszczenia i zużycie. Zarówno mosiądz jak i brąz dostępne są w bogatej gamie odcieni i wykończeń.

Czy miedź ma właściwości przeciwdrobnoustrojowe? Tak. W ciągu ostatnich dziesięcioleci prowadzono prace nad przeciwbakteryjnymi właściwościami miedzi w walce z bakteriami, grzybami
i wirusami. Takich właściwości nie wykazują aluminium, stal nierdzewna, PVC i polietylen.

Czy powierzchnie  z miedzi przeciwdrobnoustrojowej są czymś pokrywane? Nie. Przeciwdrobnoustrojowe własności miedzi są nieodłącznie związane z metalem. Aby utrzymać jej efektywność przeciwdrobnoustrojową, nie można nakładać na nią żadnych olejów, wosku, nabłyszczaczy, farb ani innych środków powierzchniowych.

Na jakich wyrobach  występuje  symbol CU+? Znakuje się nim sprzęt szpitalny, meble i wyposażenie, które wykonano z miedzi przeciwdrobnoustrojowej.

Czy produkty miedziane trzeba czyścić? Tak, choć zwalcza bakterie. Produkty na bazie stopów miedzi czyści się tak samo, jak inne powierzchnie dotykowe. Trzeba regularnie usuwać z nich kurz
i brud. Czyszczenie powierzchni dotykowych, a także mycie rąk stanowią pierwszą broń
w zwalczaniu drobnoustrojów. Stopy miedzi są jedynie uzupełnieniem, nie mogą zastępować standardowych czynności higienicznych oraz szpitalnej dezynfekcji.

Czy wystarczy miedzi dla wszystkich? Tak. Technologia wydobywania miedzi wciąż się rozwija, tak, aby uzyskać najwyższy stopień efektywności. Recykling miedzi też staje się coraz bardziej popularny, nie zabraknie miedzi: wszystkie potrzeby konsumenckie z tej dziedziny na pewno zostaną spełnione.